Ongeveer in de 18e eeuw kwam in Nederland de industrialisatie langzaam op gang. Energie werd steeds belangrijker en de plaatselijke veengebieden waren snel uitgeput. Steenkolen bleef moeilijk in Nederland, dit was alleen te vinden op grote diepte, in Limburg. In Noord Nederland lag er weliswaar een groot veengebied, helemaal tot ver in Duitsland, maar dit was allemaal moeras. De knappe heren uit die tijd waren bezig om dit te ontginnen en er werden plannen gemaakt om kanalen te graven.
Om het moeras te ontwateren begonnen de Groningers te graven vanaf Hoogezand richting Kielwindeweer naar Bareveld. Vanuit daar werd verder gegraven richting Ter Apel. Het water stroomde allemaal via Groningen naar de Waddenzee. Men noemde dit kanaal het Stadskanaal. Haaks hierop werd het veen aangesneden, waardoor de plaatsen Gasselternijveen, Drouwenerveen, Buinerveen, Nieuw-Buinen, 1e Exloermond, 2e Exloermond en Valthermond zijn ontstaan.
Valthermond werd aangesneden vanuit Musselkanaal en natuurlijk nog veel meer plaatsen. Het gebied was bijna oneindig in die tijd. Alles gebeurde toen nog met de schop. De Groningers hadden wel een probleem: vanaf Stadskanaal richting Musselkanaal werd ongeveer 200 m vanaf de grens met Drenthe gegraven. De Groningers dachten toen het recht te hebben, want die Drenten deden toch niks met dit gebied. Die arme Drenten keken vanaf een afstandje toe. Vanuit Drenthe deden ze nog een poging om via de Hondsrug een kanaal te graven, maar toen ze bij Emmen waren, was al het veen al via Stadskanaal afgevoerd.
De Groningers lieten de boten met veen tol betalen, want ja, het kanaal moest natuurlijk wel worden terugverdiend. Wanneer je een woning wilde bouwen aan het Stadskanaal of op Musselkanaal moest je in die tijd een derde penning betalen aan de stad Groningen. Deze regeling is eind 20e eeuw afgeschaft. Tot die tijd heeft de stad Groningen kunnen profiteren van het veen.
Jaren later, in de 21e eeuw is de strijd nog steeds bezig. Windmolens worden in het veengebied gebouwd. Een hele strijd, mensen van het veen vonden dit geen goed plan maar Den Haag wel. Dus werd het plan er doorgedrukt. De mensen uit het veen hebben weer eens het nakijken. Na veel gedoe en gekrakeel werd er een tegoed bedrag vast gesteld door Den Haag voor de overlast en voor slechte communicatie. De provincie Drenthe deed ook een duit in het zakje en daarna kon de gemeente Borger-Odoorn ook niet achter blijven. Al met al kon het gebied een leuk bedrag verdelen. Alleen…. dit gaat maar tot de provinciegrens. Mensen in Musselkanaal kunnen geen aanspraak maken op het geld want de grens is tot Groningen! Groningen doet niet mee voor een vergoeding want de molens staan toch in Drenthe ? En dit terwijl de mensen in Musselkanaal, die aan het kanaal wonen, achter hun huis de molens toch ook vlakbij zien staan.
Wel een beetje hypocriet toch van de stad Groningen. 200 jaar terug rijk geworden van het veen in Drenthe maar nu niks terug doen.
Ik vind dat het veengebied een eigen gebied is, mensen die hier wonen zijn met elkaar verweven, een groot deel van de mensen uit de monden winkelen veel aan de Groninger kant. Voor de mensen hier bestaat er eigenlijk geen grens maar de politiek ziet dit wel zo! Vreemd en raar toch, want de politiek zijn we toch zelf?
Groningers laat jullie niet kennen, met het aardgas gaat het ook al fout als het om goeie regelingen gaat. Is er nu niemand bij de Groninger staten die hier aan mee wil werken. Bij Meeden wordt ook al een groot windpark gebouwd. De tegenstanders van de windmolens van Drenthe en Groningen werkten wel samen. Waarom kunnen de Drentse en Groningse besturen niet een keertje samenwerken? Vergeet de grenzen eens een keer in Europa wordt geroepen. Maar in regionale besturen kunnen we het niet eens worden. Wordt het niet eens een keer tijd dat de politiek eens menselijk gaat denken en niet in hokjes en euro’s?
Want zoals het nu lijkt is er een handjevol mensen die hier een vermogen aan verdienen. Met het veen ging het al net zo! We zijn weer terug in de 18e eeuw. En na driehonderd jaar is de democratie nog steeds in handen van het geld!
PS
Ik ben blij dat ik hier woon. Ik ben gelukkig en woon hier vrij. Ik kan zelfs deze brief schijven zonder enige schroom.
Dit verhaal zal historisch en technisch wel niet helemaal kloppen maar het gaat mij meer om de strijd in het veen, want ook al is het veen allang verdwenen, de strijd om energie blijft in dit gebied een probleem. Ik ben een veenkloet en ik ben even goed een Drent als een Groninger met een accent.
Een Groninger zegt: “doe bist ain drent” en een Drent zegt: “ joe bint ain grunniger”.
Het veengebied is een eigen gebied en zo voel ik het ook!
Groeten van een Old Mondker