Iedereen kan zich de conference van Toon Hermans herinneren waarin hij vertelde over zijn herinneringen aan Sinterklaas. Je ziet het tafelkleed (waarop je kon zien waar de asbak stond) dat gebruikt werd als Sinterklaasmantel nog voor je. In die jaren moest je wel improviseren, kledingwinkels, waar je Sinterklaaspakken kon huren, waren op één hand te tellen. In die tijd was er ook niemand die veel geld over had voor Sinterklaas, dat was ‘not done’. Er werd een paar keer hard door de buurman op de buitendeur geklopt en dat was het. Na de oorlog begon Sinterklaas steeds meer te leven. De middenstand speelde hier handig op in. In de zestiger jaren kreeg ik vaak met Sinterklaas maar één cadeautje. Als ik nu naar mijn kleinkinderen kijk, dan zie ik bijna een zak vol cadeaus per kind. Tja, het kan niet op in deze tijd.
Sinterklaas kwam vroeger ook bij ons op school. Wij zaten als kinderen op school 58 nog in houten banken, twee aan twee, met de armen over elkaar….vol spanning wachtten wij af wat er komen ging. Want ja, dat Sinterklaas kwam was heel spannend, maar de zwarte pieten die mee kwamen waren niet mals! Ze hadden in die tijd een roe bij zich en een zak. Nee, niet voor onze cadeautjes werd er gezegd, die zak was bedoeld voor stoute kinderen die niet luisterden en werden mee genomen naar Spanje waar ze een zakje zout voor het eten kregen. De Pieten hadden ook goede kanten natuurlijk, ze hadden een zak met snoepgoed en pepernoten bij zich. Als je zoet was kreeg je een handvol pepernoten. Heerlijk was dat, want ja, pepernoten kreeg je niet elke dag, alleen met Sinterklaas verder niet. Tegenwoordig liggen de sinterklaasartikelen al in september in de winkel.
Als Sinterklaas op zijn stoel zat en zijn grote boek opensloeg werden de kinderen uit klas 1 en 2 naar voren geroepen. Dan kregen ze te horen hoe goed of hoe slecht ze waren. Voordat de kinderen weer terug mochten naar hun bank zongen ze eerst natuurlijk nog een liedje voor de goedheiligman. Ze zongen uit volle borst, want de zwarte Pieten stonden gevaarlijk met hun roe te zwaaien als je niet mee zong. De Pieten zongen zelf ook mee. Het aantal Sinterklaasliedjes is door de jaren heen wel uitgebreid, maar de klassiekers doen het nu ook nog steeds goed.
Maar toen kwam het…. Jurrie van der Heide zat naast mij en we hadden de kwebbel nog wel eens los. Juf Waarheid had ons beiden in november al een paar keer gewaarschuwd. “Stil zijn of ik vertel het aan Sinterklaas!” U raadt het al, ze had ons verraden en wij moesten met z’n tweeën bij sinterklaas komen. “Tja” zei Sinterklaas met zijn zware stem “jullie zijn niet zo braaf geweest het afgelopen jaar, dat staat hier in mijn boek.”
“Aan m’n hoela” dacht ik, “dat heeft de juffrouw je verteld…” We moesten beloven het komende jaar braaf te zijn, want anders…! De Pieten kwamen al dreigend op ons af met geopende zakken en met de roe in de handen. Op het laatste moment deden ze de zak dicht en kregen we onze handen en zakken volgestopt met pepernoten. Na een ‘Sinterklaas kapoentje’ mochten we weer terug naar onze bank. Opgelucht natuurlijk, omdat we niet naar Spanje werden meegenomen.
Na het lied ‘Dag Sinterklaasje’ werden de cadeaus uitgedeeld. Ik kan me niet één cadeau meer herinneren, het was denk ik niet zo belangrijk. Later op het schoolplein, met de mond en de zakken vol snoepgoed, werd er natuurlijk nog wel even over nagepraat. “Tsjonge” zei Jurrie, “dat liep maar net goed af. Heb je die pieten gezien? Wat waren ze zwart!”
“Ja” zei Bram, “ze zijn al vaak door de schoorsteen heen gekomen deze week.” “Ik snap het wel” zei Henk, “de kolenboer was vorige week nog bij ons en bracht zes mud eierkolen. Toen hij terug kwam uit het kolenhok was hij bijna zo zwart als zwarte Piet.”
“Ja” zeiden we allemaal in koor, “zouden alle zwarte Pieten kolenboeren zijn als ze weer terug zijn in Spanje?” We slikten het zwarte Piet verhaal natuurlijk, want in de zestiger jaren stookte nog bijna iedereen op kolen of turf en alle huizen hadden nog een schoorsteen. Ik denk hier vaak aan terug als zwarte Piet weer gebruikt wordt als uitlaatklep naar racisme. Ik zie alleen maar een man waar je respect voor had, want die Pieten waren sterk. Die ouwe Sinterklaas kon bijna niks en van Sinterklaas kreeg je een cadeautje waar je niks mee kon… Nee, zwarte Piet daar moest je zijn, met al zijn pepernoten en marsepein.
Een old mondker
(die hier geen trauma’s aan over heeft gehouden)