Zo’n 25 jaar geleden nam Jan Scherpenisse, samen met collega Marcel de Vijlder, de huisartsenpraktijk van dokter v. Gemert en dokter Jansen in Valthermond over. Niet lang daarna startten deze twee nieuwe huisartsen een groepspraktijk aan het Noorderdiep. Binnen de huidige praktijk vinden op dit moment behoorlijk wat veranderingen plaats. Tijd voor een gesprek met Jan Scherpenisse.
In de negentiger jaren zag je het profiel van ‘de huisarts’ snel veranderen. Het waren geen ‘eenlingen’ meer, er kwamen meer vrouwelijke huisartsen en er werd meer parttime gewerkt. De klassieke huisarts (vaak gezien als een man op leeftijd) was iemand die van heel veel zaken een klein beetje wist. Door de samenwerking in groepspraktijken zag je steeds vaker dat huisartsen zich op verschillende gebieden wat meer konden specialiseren.
“Werken in een groepspraktijk betekent dat je goed met elkaar moet samenwerken in een team, je zult elkaar moeten aanvullen en versterken. In ons team, dat van twee naar twaalf à dertien mensen uitgroeide, is dat al die jaren goed gelukt”, aldus Scherpenisse. Hij snapt dat een praktijk met meerdere artsen, vooral voor de wat oudere patiënt, als vervelend ervaren kan worden. “Je bouwt een vertrouwensrelatie met je patiënten op. Zij kunnen in zo’n groepspraktijk niet altijd bij hun ‘eigen’ huisarts terecht. Bij jongeren zie je dat wat minder, die zien de zorg meer als een product.”
Rond 2004 veranderde er veel binnen de gezondheidszorg. Er was sprake van commercialisering en marktwerking. De zorgverzekeraars kregen het meer voor het zeggen. Gevolg was o.a. dat de taken van de huisartsen zich sterk uitbreidden waardoor ze minder tijd aan hun patiënten konden besteden. Ook werden patiënten sneller uit het ziekenhuis ontslagen zodat de (na)zorg meer op het bordje van huisartsen kwam te liggen.
Door de bezuinigingen binnen de geestelijke gezondheidszorg zie je dat instellingen binnen de GGZ, steeds meer ‘nee’ moeten verkopen. De groep mensen die daar eigenlijk geholpen zouden moeten worden, komen nu bij de huisarts terecht. En vergeet ook Covid niet! Daar ondervinden niet alleen de patiënten, maar ook de huisartsen, nog steeds de gevolgen van.
“Daarnaast probeerden we in onze praktijk verschillende onderzoeken en kleine ingrepen zelf uit te voeren, zodat we onze patiënten hiervoor niet meteen naar ziekenhuis hoeven te verwijzen”, geeft Jan aan. “Een keuze plezierig voor de patiënten, maar ook daarmee wordt onze werkdruk meer belast.”
“Als huisarts in een dorp ben je zeven dagen in de week aan het werk. Het is niet mogelijk om om vijf uur de deur achter je dicht te doen en de volgende morgen om acht uur weer te beginnen” aldus Jan Scherpenisse. “Dat is een grote belasting. Een paar jaar geleden merkte ik dat ik het niet meer trok…. In 2014 kreeg ik last van hartritmestoornissen, een aandoening die energie vreet. Na een paar operaties in de daarop volgende jaren kreeg ik van mijn cardioloog te horen dat het gewenste resultaat niet behaald was en dat dit in de toekomst ook waarschijnlijk niet meer te realiseren zou zijn. Een grote teleurstelling!”
Dit betekende voor Jan dat full time werken er niet meer in zat, er zouden keuzes gemaakt moeten worden. Het werk van een huisarts is veelomvattend. Naast het houden van een spreekuur heb je te maken met flink wat administratie, overleg met je collega’s, nacht- en weekenddiensten, nascholing, opleiding en leiding geven aan je personeel, enz. Dit alles past niet in een 40-urige werkweek.
Jan heeft het afgelopen jaar eerst een pas op de plaats gemaakt. Gelukkig zag hij daardoor zijn klachten verminderen. Maar daarna moest hij definitievere keuzes gaan maken, dat was niet makkelijk.
Op dit moment is de praktijk verdeeld over drie locaties, Valthermond, 2e Mond en Nieuw-Weerdinge, onder leiding van twee praktijkhouders. Naast deze praktijkhouders zijn er meerdere huisartsen in de praktijk werkzaam, maar dan als ZZP’er. ZZP’ers mogen slechts voor 70% in een praktijk werken, ze zijn dus niet voor de volle 100 % inzetbaar.
De keuze van Jan om op te stoppen als praktijkhouder en zich als ZZP’er aan de praktijk te verbinden had nogal wat consequenties…. Ten eerste zou hij dan bijna geen spreekuur meer houden. Het wordt dan een keuze tussen alles of niets. Zijn besluit te stoppen heeft nogal wat gevolgen voor de overblijvende praktijkhouders. Het werk van vier personen moest dan door drie personen uitgevoerd worden. Toen één van de andere praktijkhouders aankondigde ook te willen stoppen werd de keuze alleen nog maar moeilijker voor hem. De maatschap zou daarmee van vier naar twee personen gaan. Maar hij heeft toch voor zijn eigen gezondheid gekozen. Helaas is het erg moeilijk om huisartsen te vinden die de taak van praktijkhouder van Jan zouden willen overnemen. “Dat is niet alleen een probleem in Drenthe, je ziet dat in heel Nederland gebeuren” vertelt hij en dat gaat mij wel aan het hart.
“Ik gaf al aan dat bij een goede samenwerking je vooral ook moet kunnen omgaan met je eigen beperkingen” gaf Jan aan. “En de laatste jaren was mijn beperking mijn eigen gezondheid. Ik voelde me de zwakste schakel binnen het geheel worden en daarmee belastte ik mijn collega’s te veel. Door nu als ZZP’er meer spoeddiensten te draaien, andere praktijken advies te geven en me wat meer toe te leggen op digitale zorgverlening, kan ik toch nog iets betekenen in de huisartsenzorg. Ik zie dit als een aanvulling op de reguliere spreekuren. Ik stop dus niet definitief, maar vul mijn werk op een andere manier in.”
“Het klinkt misschien wat vreemd uit mijn mond” zegt hij, “maar als digibeet ben ik een voorstander van het afhandelen van veel vragen via een appje naar de praktijk. Het beeldbellen is ook iets dat nog op mijn wensenlijstje staat. Het ontlast de telefoon, wachtkamer, assistente en de huisarts in de spreekkamer.
“In Valthermond heb ik me altijd erg thuis gevoeld. De mensen in de Veenkoloniën heb ik als open, direct en duidelijk ervaren. Dit is een gebied waar men keihard heeft moeten werken, vaak onder slechte omstandigheden wat de gezondheid niet altijd ten goede kwam. De mentaliteit van de bevolking heb ik in al die jaren ervaren als een warm bad, heb me hier vanaf het begin erg thuis gevoeld en kijk dan ook met dankbaarheid op deze periode terug. Met pijn in het hart neem ik afscheid van dit onderdeel van mijn werk.”
“Voorlopig blijven we, ook al zijn alle kinderen het huis uit, in Valthermond wonen. Mijn vrouw Sacha, die mij al die jaren fantastisch heeft ondersteund, en ik genieten van de rust en de ruimte die je in dit stukje Drenthe hebt. Jullie zullen ons wat vaker zien lopen met Borus, onze langharige Duitse herder. Een heel leuke en mooie hond, gefokt door de schrijfster van dit interview. Alle mensen uit Valthermond…. Bedankt voor het vertrouwen dat jullie al die jaren in ons hebben gehad!
Marian Servaas