Het afgelopen jaar heeft u kunnen genieten van allerlei foto’s uit Valthermond… hoe het vroeger was en hoe het er nu uit ziet. De redactie heeft besloten om deze rubriek iets te wijzigen, we noemden het al in de Kiek van juni. Het komende jaar kun u verhalen verwachten over een bepaald voorwerp, pand of gebouw. Jan Otten vertelt waarvoor ze werden gebruikt, waar hebben ze gestaan, of waar ze nog steeds staan, al dan niet met een andere bestemming, in Valthermond.
Redactie
Kanalensysteem
Valthermond bestaat vanaf 1853 en heeft dan een dubbel kanalensysteem. De Kavelingen vormt de verbinding met het Noorder- en het Zuiderdiep in Valthermond. De Doorsnee verbindt het Zuiderdiep met het Noorderdiep. De scheepvaart kon niet rechtstreeks vanuit de Kavelingen over het Noorderdiep naar achter in de Valthermond. Door het verval van het water werd op plaats 10 aan het Zuiderdiep een sluis gebouwd. Eigenlijk moest dat ook in het Noorderdiep, maar dat ging om financiële reden niet door (te duur). Daarom werd er een dam in het Noorderdiep geplaatst nabij plaats 33. Zo ontstond ook de Doorsnee, om de scheepvaart ook naar achter in de Valthermond te krijgen over het Noorderdiep. Van de kanalen is in het verleden veel gebruik gemaakt voor o.a. afvoer van turf, aanvoer van bouwmaterialen en aanvoer van compost voor de landbouw. En natuurlijk de afvoer van aardappelen en bieten.
Tijden veranderen
Door dat de aan en afvoer van producten steeds meer over de weg gebeurde, werd de scheepvaart in Valthermond en omstreken steeds meer overbodig. Tel daar bij het onderhoud van de bruggen (badde) op. Echter ook de landbouwvoertuigen werden steeds breder en zwaarder. Daarom kwam men eind jaren zestig met een plan om de bruggen te vervangen door dammen. Maar het kon nog erger! Er werd ook gesproken over het dempen van een groot deel van Valthermond. En zo gebeurde het ook! In 1973 begon men het hele Noorderdiep te dempen en een gedeelte van het Zuiderdiep, vanaf de Valtherblokken – Zuid tot aan de Doorsnee. Totaal is er 13 km gedempt in Valthermond.
Het zand kwam uit Tweede Exloërmond bij de Exloërkijl. Het zand werd met zandzuigers en grote buizen naar Valthermond getransporteerd. Nadat dat was voltooid werden om de plas bomen en struiken geplant en een fietspad aangelegd. Het 70 hectare gebied moest een recreatieve bestemming krijgen. Het gebied werd aangelegd door Staatsbosbeheer. Echter in 2004 werd het gebied overgedragen aan Het Drentsche Landschap.
Persoonlijk vind ik het nog altijd jammer, dat de kanalen gedempt zijn! En dat geldt niet alleen voor Valthermond. Ik heb in mijn kinderjaren zwemmen, vissen en schaatsen geleerd in en op het Noorderdiep. Maar dat niet alleen, er was altijd vertier langs het water (kaande van´t daip). Gelukkig is het voorste gedeelte van het Zuiderdiep en de Kavelingen nog open, maar daar mag ook nodig wat aangedaan worden!
Jan H. Ottens