Geestelijk verzorger en euthanasieconsulent Martie Ottens van het Albert Schweitzer ziekenhuis is per 1 februari 2023 aangesteld als ethicus in de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE) van Noord-Holland. Het is een neventaak, ze blijft ook in het ziekenhuis werken. “Dit voelt voor mij als een erefunctie, een kroon op mijn werk. Je wordt er niet zomaar voor gevraagd.” Nu is Ottens ook niet zomaar de eerste de beste deskundige. Als geestelijk verzorger en predikant is ze zeer goed thuis en ervaren in zingevingsvraagstukken. “Misschien heb ik in het ziekenhuis al wel duizend gesprekken met patiënten en hun naasten gevoerd over ondraaglijk lijden, het levenseinde en zelfbeschikking.” Ze leidde al tientallen uitvoeringen van euthanasie in goede banen en coachte daarbij de betrokken zorgprofessionals. Toetsing voor- en achteraf Elke euthanasie in Nederland moet volgens de wet niet alleen vooraf worden getoetst door een tweede, onafhankelijke arts; maar ook nog eens achteraf door een van de regionale RTE’s. Ottens: “Dat betreft een toetsing van het dossier, door drie disciplines samen. Een arts, een jurist en een ethicus bekijken of aan de wettelijke vereisten is voldaan. Mijn taak wordt in het bijzonder om te beoordelen of de euthanasie invoelbaar was.
Hoe ondraaglijk was het lijden? Paste euthanasie bij de manier waarop de patiënt in het leven heeft gestaan?” Geen belangenconflict Alles moet daarbij uit het dossier naar voren komen, want de patiënt is er niet meer en Ottens kent de betrokkenen niet. Daarin ligt overigens ook de reden waarom ze in de RTE van Noord-Holland komt: je mag niet toetsen in de regio waar je zelf werkzaam bent, om belangenconflicten tegen te gaan. “In de overgrote meerderheid van de gevallen roept de toetsing geen vragen op”, vertelt Ottens. “Heel veel beoordelingen worden dan ook digitaal afgehandeld. Als een dossier wel vragen oproept, kunnen we extra informatie opvragen. Bij aanhoudende twijfel wordt de toetsing opgeschaald naar een fysieke bijeenkomst. Als we blijven denken dat niet volgens de zorgvuldigheidseisen is gehandeld, wordt het dossier doorgeleid naar de Inspectie en Justitie.” Tussen 7.000 en 8.000 In de praktijk blijkt bij slechts een fractie van de 7.000 à 8.000 gevallen van euthanasie per jaar in het hele land iets niet in orde. Desalniettemin is de toetsing geen formaliteit en ook geen ‘makkie’ voor de ervaren Ottens. “Het wordt voor mij een intellectuele uitdaging om boven het proces waar ik normaal gesproken midden in zit, uit te stijgen om het te overzien.
Ik zal met casussen te maken krijgen die veel moeilijker zijn dan ik gewend ben. Euthanasie bij dementie of bij psychisch lijden bijvoorbeeld luistert heel nauw. Dat zijn situaties die ik in het ziekenhuis niet tegenkom, maar nu wel ga toetsen.” Bijzonder is ook dat ze onderdeel wordt van een organisatie die aan de voorkant zit van toekomstig beleid en regelgeving, de RTE adviseert namelijk mede de wetgever. “Mijn kennis zal zeer up-to-date zijn. Ik hoop dat het ziekenhuis daar ook profijt van heeft.” Vooruitstrevend Ottens werkte vele jaren nauw samen met geestelijk verzorger Bert van den Ende, een van de grondleggers van het vooruitstrevende euthanasiebeleid in het Dordtse ziekenhuis. Ook Van den Ende werd na zijn pensionering RTE-lid, in Brabant en Limburg. Na twee termijnen van vier jaar is hij daarmee recent gestopt. De RTE heeft hem gevraagd om Ottens in te werken. “Zo is onze cirkel weer rond”, aldus Ottens. “Bert en ik merken allebei dat ons ziekenhuis in het wereldje regelmatig wordt genoemd en geroemd wegens onze omgang met euthanasie.
Nog steeds is er geen ander ziekenhuis waar het thema zo laagdrempelig bespreekbaar is én bovendien beschikbaar, wanneer de keuze op euthanasie valt.” Acceptatie In de ruim twintig jaar dat de huidige euthanasiewetgeving van kracht is, is 94 keer euthanasie gegeven met directe betrokkenheid van het Albert Schweitzer ziekenhuis. Ottens: “Dat kan een situatie zijn waarin een medisch specialist euthanasie geeft binnen het ziekenhuis, of de huisarts doet het in het ziekenhuis, of een medisch specialist bij de patiënt thuis.” Afgelopen jaar was met negen keer een druk jaar. “Dit komt enerzijds door vergrijzing en meer kwetsbare patiënten, anderzijds door stijgende acceptatie. Steeds meer mensen vinden euthanasie een optie die in elk geval besproken kan worden. Ook bij christelijke gezindten en in niet-westerse culturen neemt het draagvlak toe.”
Bron: https://dordtcentraal.nl/